Fonksiyonel kistler, yumurtalıkların doğal bir parçası olarak oluşan sıvı dolu kistlerdir ve genellikle yumurtlama döngüsü sırasında ortaya çıkarlar. Bu tür kistler iki ana kategoriye ayrılır: folikül kistleri ve korpus luteum kistleri.
Folikül kistleri, yumurtlamadan önce yumurtalıklarda bulunan ve olgunlaşmamış foliküllerin sıvı dolarak kist haline gelmesiyle oluşur. Normalde, bir folikül yumurtlama sırasında patlar ve bir yumurta bırakır. Ancak, bazen bu folikül patlamaz ve sıvı dolu bir kist haline gelir. Genellikle bu tür kistler birkaç hafta içinde kendiliğinden küçülür ve kaybolur.
Korpus luteum kistleri, yumurtlama sonrası oluşur. Yumurtlama sırasında patlayan folikül, korpus luteum adı verilen geçici bir yapıyı oluşturur. Bu yapı, hormon üretmeye devam eder ve eğer hamilelik oluşmazsa, genellikle küçülür ve yok olur. Ancak bazen, korpus luteum sıvı birikmesi nedeniyle kist haline gelir. Bu tür kistler de genellikle birkaç hafta içinde kendiliğinden geçer.
Fonksiyonel kistler genellikle belirti vermez ve rutin jinekolojik muayenelerde tesadüfen bulunur. Ancak büyük kistler veya kistlerin bazı komplikasyonları olabilir ve bu durumlar pelvik ağrı, basınç hissi veya adet düzensizliklerine neden olabilir.
Teşhis genellikle pelvik muayene ve ultrasonografi ile yapılır. Küçük ve belirti vermeyen kistler genellikle tedavi gerektirmez ve zamanla kendiliğinden kaybolur. Ancak büyük kistler veya belirtilere neden olan kistler için izleme veya gerektiğinde cerrahi müdahale düşünülebilir. Düzenli takip, kistin büyüklüğünü ve gelişimini izlemek için önemlidir.
